PKN
Protestantse kerk IJhorst - de Wijk
 
de Klokkenstoel

de Klokkenstoel

Vroeger zei men van IJhorst, kerk zonder dorp en van De Wijk, dorp zonder kerk. Men mag aannemen, dat er bij de IJhorster kerk waarschijnlijk nooit een toren heeft gestaan en heeft de klokkenstoel de toren vervangen. Je zou kunnen veronderstellen dat bij de bouw van de kerk er geen geld meer over was voor een toren en dat er toen uit armoede maar een houtwerk werd neergezet om de klok in op te hangen. Om die reden wordt denk ik een klokkenstoel ook wel een ,,toren der armen ” genoemd. Meer duidelijkheid hierover is op te maken uit een toezegging van de Ridderschap van Drente: In1630 stonden de Ridderschap en Eigenerfden van Drente aan het kerspel DeWijk toe een som van 75 gulden tot reparatie van het klokkenhuis in den IJhorst. Voor 1817 hingen daar twee klokken in maar in dat zelfde jaar is de ene gebarsten met het gevolg, dat ze voor verdere dienst ongeschikt was en is verkocht. Het was op oudejaarsavond de gewoonte dat het oude jaar werd uitgeluid, maar die avond gebeurde dat op onvoorzichtige
wijze. Op deze stond het volgende rijmpje: Maria bin ick gheheten, dat karspel van der IJhorst heft mi doen gheten, MCCCCIII.

Op de andere, die overbleef kon men het volgende opschrift lezen: ,, Anno 1780 me fecir Pieter Seest, Amstelodami, of vertaald: In het jaar 1780 ben ik gegoten door Pieter Seest te Amsterdam. In 1823, met de bouw  van de huidige kerk verrees ook een nieuwe klokkenstoel "een enkele klokkenstoel van ongewone gedaante: hoog, smal en voorzien van een met lood gedekt ingezwenkt piramidedak, bekroond door een gesteelde bol”.

In de oorlog van '40 - '45 was het verboden de klok te luiden, zodat er geen verwarring zou ontstaan in verband met luchtalarm. Tegenwoordig wordt de klok gebruikt (geluid) om op te roepen tot het bijwonen van de kerkdienst en bij overlijden en begeleiding van een begrafenis. Wanneer iemand overleden is wordt hij of zij ,,verluid”. Sommige familieleden willen bij dat verluiden aanwezig zijn, dan wordt er een tijd afgesproken met de koster van de kerk. De manier van verluiden geeft aan of het een kind, vrouw of man is. Bij een kind hoort men bim - bam, een minuut stilte en dan wordt er 15 minuten achter elkaar geluid. Bij een vrouw precies hetzelfde, alleen in het begin tweemaal bim - bam en bij een man driemaal. Dat gebeurde vroeger ook zo, bovendien werd er toen ook geluid op werkdagen om 9 uur 's morgens en 13 uur 's middags. In 1949 deed ds. Donker het verzoek de klok ook te luiden een uur voor aanvang van de dienst.

Dat luiden hoorde vroeger bij het ambt van schoolmeester. Hij was tevens koster van de kerk en kondigde zondags 's morgens in de kerkdeur, later in de kerk, de gemeentelijke berichten af van de afgelopen week. Ten tijde van meester Hakkert, die toen ook koster was, hebben waarschijnlijk de bewoners van de Pastorie-boerderij de klok geluid op werkdagen omdat 9 en 13 uur onder schooltijden vielen. Eén van de laatste klokkenluiders van de Pastorie-boerderij was Zwaantje Bakker- Stapel, die er ook voor zorgde dat in de wintermaanden een stoof met een kooltje vuur in de banken van de mensen van de Lankhorst en achter uit IJhorst werd geplaatst. Deze "dienstverlening” werd ook gedaan door de families Holterman, Dekker en Horstra. De kerkgangers uit het buitengebied hadden hun stoof (met een koperen hengsel), bij die families staan. Meestal was de familienaam in de stoof gebrand.

Terugkomend op de klok van 1870, deze heeft het volgehouden tot de oorlog van '40 - '45. Toen meende de Duitse bezetter dat hij voor andere doeleinden gebruikt moest worden en is hij omgesmolten in Duitsland. Na de oorlog op 12 februari 1946 schrijft het gemeentebestuur van Staphorst de volgende brief aan de Kerkvoogdij van IJhorst - De Wijk:
Aan: de Kerkvoogdij IJhorst - De Wijk
Adres: de heer Slot - De Wijk.
Voor zooveel noodig berichten wij U, dat de klok in IJhorst, indertijd op last van de
Duitsche  bezetters weggehaald is, omgesmolten in Duitschland en niet terug is gekeert. Omtrent het eigendomsrecht van de klok was niets definitiefs te vinden: wij weten dus niet of de klok aan de Kerkvoogdij te IJhorst of aan de gemeente Staphorst behoorde. Wij veronderstellen, dat U het op prijs zult stellen, dat de nieuwe klok spoedig weer wordt geplaatst.  Wij hebben inlichtingen ingewonnen bij de fa. van Bergen te Heiligerlee,  die bereid is een nieuwe klok te leveren van ongeveer 575 kg, voor ƒ2587,50, diameter 97cm. De klokkestoel moet voor een deel vernieuwd worden, terwijl het tevens gewenscht is de luidas te voorzien van kogellagers het luidwiel en de luidas te verhogen met eiken hout en ijzerwerk, zoodat het luiden op de stoel minder invloed heeft in verband met trillingen. De kosten daarvan met eventuele andere bijkomende kosten kunnen worden geraamd  op ƒ400,--, zoodat de gehele vernieuwing kost ƒ 3000, --  ongeveer.   De gemeente Staphort wil dezen  klokkenstoel graag handhaven. Zeer zeker Uw  college ook. Het is ons niet bekend of de kerkvoogdij IJhorst - DeWijk bijzondere wenschen heeft met betrekking tot deze vernieuwingen en eventueel het bezit van een en ander. Mochten deze bestaan, dan zullen wij daarmede wel graag in kennis worden gesteld, Opdat de mogelijkheid ontsta, dat in onderling overleg iets goeds verkregen kan worden.

Uw berichten zien wij met belangstelling tegemoet.

Het gemeentebestuur Staphorst.    w.g.  H. v.d. Wal,  voorzitter.

w.g. H. Koopman.
Een week later, 18 februari, reageert de kerkeraad per brief:

Aan het gemeentebestuur van Staphorst.

Namens het College van Kerkvoogden der Ned. Herv. Gem. IJhorst - DeWijk, heb ik de eer U mede te deelen, dat ons college met zeer veel ingenomenheid heeft kennis genomen van Uw besluit, om te IJhorst weer een nieuwe klok te plaatsen, respectievelijk de klokkenstoel te herstellen, eventueel te verbeteren. Voor het bezit van de klok bovengenoemd hebben wij evenwel geen interesse, terwijl
we t.a.v. de vernieuwingen geen bijzondere wenschen hebben.

Hoogachtend, w.g. J. ter Haar, adm. Kerkvoogd.

In de zomer van het jaar 2001 liet monumentenwacht de kerkeraad van IJhorst - De Wijk weten dat de klokkenstoel in slechte staat van onderhoud verkeerde. Zij hadden dat ook in een brief aan de gemeente Staphorst, als onderhoudsplichtige, kenbaar gemaakt. Men had tevens aangedrongen op totale restauratie. Uit een onderzoek door de Stichting restauratie klokkenstoelen was gebleken dat van de acht staanders er zes aangetast waren door houtrot en de bonte knaagkever. In november 2001 nam de gemeenteraad van Staphorst het besluit om voor ƒ86.000 het houtwerk te gaan vervangen en de klok te laten restaureren.

Woensdag 12 december was het zo ver en werd de klokkenstoel bij de kerk weggehaald. Een grote kraan verwijderde eerst het loden dak (850 kilogram), vervolgens de klok (650 kilogram) en tot slot bijna de gehele klokkenstoel (twee zijbalken moesten er eerst afgezaagd worden), die hoog boven de kerk over het kerkhof op het kerkplein neergelegd werd op een wagen. Hij werd vervolgens vervoerd naar de fa. Elpenhof, die de restauratie heeft uitgevoerd. Het gewicht van het houtwerk van de klokkenstoel was ongeveer 2000 kilogram, dus was het totale gewicht van de klokkenstoel 3500 kilogram. Van 12 december 2001 tot 5 maart 2002, heeft de kerk er gestaan zonder klokkenstoel, een beeld waar men wel aan wennen moest. Het was niet alleen het beeld, het was ook het luiden van de klok dat men miste. Opmerkelijk bij de plaatsing op 5 maart was, toen bleek dat het houtwerk van de nieuwe klokkenstoel twee keer zo zwaar was dan de oude, 4000 kilogram. Men had een andere houtsoort gebruikt. Op de acht veldkeien op het kerkhof rust dus nu het gewicht van 5500 kilogram van de nieuwe klokkenstoel. De laatste klok is gegoten in Heiligerlee en hier stond het volgende op vermeld: ”IJhorst gemeente Staphorst 1947".                       

terug
 
 

Kerkdienst -1e collecte:Diaconie - 2e collecte: Kerk - 3e collecte Muziek in de kerk
datum en tijdstip 21-04-2024 om 10:00
meer details

Kerkdienst -1e collecte:Diaconie - 2e collecte: Kerk - 3e collecte Onderhoud de Reesthof
datum en tijdstip 28-04-2024 om 10:00
meer details

Kerkdienst -1e collecte:Diaconie - 2e collecte: Kerk - 3e collecte Orgelfonds
datum en tijdstip 05-05-2024 om 10:00
Bevrijdingsdag meer details

Kerkdienst -1e collecte:Diaconie - 2e collecte: Kerk - 3e collecte Energiekosten
datum en tijdstip 12-05-2024 om 10:00
meer details

Kerkdienst -1e collecte:Diaconie - 2e collecte: Kerk - 3e collecte Pastoraat/erdedienst
datum en tijdstip 19-05-2024 om 10:00
1e Pinksterdag meer details

 
De Klokkenstoel

Protestantse kerk IJhorst
- de Wijk

Kerkweg 10
7955 AA IJhorst      

Facebook
 
 
  Protestantsekerk.net is een samenwerking tussen de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland en Human Content Mediaproducties B.V.